HIDS/MKD

Hiper IgD sendromu

Mavalonat Kinaz eksikliği

Bu hastalık nedir

HIDS ve MKD aynı ateş sendromunu tarif eder ancak HIDS daha hafif olan şeklidir. Tekrar eden ataklarla ilişkilendirilen genetik hastalıklardır. Hiper IgD hastalarının bir kısmının kanındaki IgD değerlerinin yükseldiği anlamını taşır. MKD vücuttaki hücrelerde aktivitesi azalan mevalonat kinaz enzimini tanımlar.

Sebebiyet

MVK geni doğuştan itibaren hasarlıdır ve bu hastalığa sebebiyet verir. Mevalonat kinaz (MVK) normal sağlığın gerektirdiği kimyasal reaksiyonu mümkün kılan bir enzim, bir proteindir. Bu reaksiyon mevalon asidinin fosofmevalon asidine dönüştürülmesidir. Hastalarda her iki MVK geni hasar görmüştür ve etkin mevalonat kinaz enzimi sayısı yetersizdir. Mevalon asidi vücutta birikir ve idrara karışır. Bazı yağların üretiminin (isoprenoid) yeterli olmaması daha da önemlidir. Bu sebepten dolayı vücut gereksiz yere bakteriyel enfeksiyon varmış gibi tepki verir ve interlökin-1 beta gibi iltihap maddeleri üretir. Bu da kanda ve dokuda ateş ve iltihap belirtilerine yol açar.

İrsiyet

HIDS / MKD yukarıda da belirtildiği üzere MVK geninde bir sapmadan dolayı meydana gelir. İrsi bir hastalıktır ve otosomal resesif olarak aktarılır. Buna göre hastalık cinsiyete bağlı değildir. Bu tarz aktarmada ancak her iki gende sapma olduğunda kişi hastası olur. Başka bir deyimle anne ve babadan gelen gen söz konusu olmalıdır. Çoğu zaman her iki veli hastalığın taşıyıcısıdır. Bu da her iki velinin bir sağlıklı ve bir problemli geni olduğu anlamını taşır. Bu durumda çocuğa geçme ihtimali %25’tir.

Hastalığa yol açan genlerin problemli olması sebebiyle çocuk hastalanır.

Belirtiler

Ateşin sıklıkla (2 – 12 hafta) tekrar ettiği ve 3 – 7 gün sürdüğü şikâyet belirtileri olur. Bu ateş atakları sırasında belirtiler şunlar olabilir: baş ağrısı, boğaz ağrısı, karın ağrısı, kusma, ishal, ağrılı ve şiş lenf nodları, eklem ağrıları, cilt tahrişi, iştahsızlık ve genel olarak kötü hissetme. Kanda yükselmiş iltihap değerlerine rastlanır ancak bakteri veya virüsler bulunmaz.

Ciddi vakalarda sinir siteminde (gelişim bozukluğu, koordinasyon bozukluğu) veya gözlerde (katarakt, retina hasarı) de problemler oluşabilir.

Seyir

HIDS / MKD ömür boyu süren bir hastalıktır. Genellikle çocuk yaşlandıkça atakların da azaldığı görülmüştür. Maalesef bazı ataklar devam eder.

HIDS / MKD hastalığının nadir görülen ancak ağır yan etkisi amiloidoz gelişimidir. Amiloid bağırsak, deri, kalp ve özellikle böbrekler gibi organlarda yoğunlaşan iltihap proteinidir. Bu protein yoğunlaşması etki ettiği iç organın fonksiyonlarını bozmaktadır. Böbreklerde sonuç olarak böbrek yetmezliğine yol açabilir ve diyaliz veya nakil gerekli görülebilir. Bu tehlikeli komplikasyon örneğin interlökin-1 bastırıcıları ile önleyerek iltihap da iyi bir şekilde önlenebilir.

Teşhis

Teşhis kimyasal tespitler ve/veya genetik analizle konulur. Bu kapsamda idrardaki mevalon asidine bakılır. Genetik değerlendirme yapılırken MVK geninde mutasyonların olup olmadığı değerlendirilir.

Tedavi

Tedavi hastalığın ağırlığına bağlıdır. Bazen paracetamol ve indometacine, diclofenac veya ibuprofen gibi iltihap karşıtı ilaçlar yeterlidir. Bazen prednizon gibi kortikosteroidlerle atak tedavi edilebilir ancak bu ilaç sıklıkla veya çok uzun süreyle kullanılırsa istenmeyen yan etkiler oluşabilir. Bu sebeple basit ilaçlarla idare edemeyen çocuklar interlökin-1 beta iltihap bastırıcı ilaç ile tedavi edilir. Canakinumab ve anakinra ilaçları interlökin-1 bastırıcıların örnekleridir. Canakinumab çok pahalı ama etkilidir: Hastaların 3/4’ü ataklardan kurtulabiliyor ve diğerlerinin atak sayısı ciddi derecede azalıyor. Her 4-8 haftada bir deri altına enjekte edilmesi gerekir. Anakinra ilacına daha az araştırma yapılmıştır. Bu daha ucuzdur ancak her gün enjekte edilmesi gerekir.

İnterlökin-1 bastırıcıların yan etkileri

Interlökin-1 enfeksiyonlara karşı bağışıklık için önemlidir. Canakinumab ve anakinra ilaçlarının en önemli yan etkileri, kulak iltihabı, akciğer iltihabı ve impetigo gibi bakteriyel enfeksiyonların riskini arttırmalarıdır. Bu ilaçlarla tedavi edilen çocukların bütün aşılarının yapılmış olması bu sebeple çok önemlidir. Enfeksiyonlar da hızlıca antibiyotikle tedavi edilmelidir

Diğer önemli yan etkisi enjeksiyon alanında ağrıdır. Özellikle anakinra ilacında bu husus rol oynamaktadır.

Prognoz

HIDS/MKD  ömür boyu süren bir hastalıktır. Yıllar geçtikçe şikâyetler/ataklar azalabilir. İnterlökin-1 bastırıcı ilaçlar da atakları ciddi derecede azaltır ancak hasta atağın ne zaman geleceğini ve ne kadar süreceğini bilemediği için bu hastalıkla yaşamak zordur. Enflamasyon kontrol altına alınamadığında amiloidoz muhtemelen önlenebilir. HIDS/MKD hastalarında yorgunluk sık duyulan bir şikâyettir. Çok nadir durumlarda retina hasarı (“retinitis pigmentosa”) oluşabilir ve bu görme kaybına yol açabilir.